Edukacja Ekologiczna 2023 - Odpady niebezpieczne

Odpady niebezpieczne są to odpady, które mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia ludzi i zwierząt oraz środowiska naturalnego. Procedura unieszkodliwiana tych odpadów może odbywać się jedynie w specjalnie do tego przystosowanych zakładach oraz pod kontrolą. Ogólnie, odpady niebezpieczne kojarzone są głównie z przemysłem, jednak i gospodarstwa domowe mogą być ich źródłem wytwarzania.

Najczęściej spotykane odpady niebezpieczne, z którymi możemy mieć do czynienia w życiu codziennym:
– zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny,
– farby, lakiery, kleje, żywiec, środki do konserwacji i ochrony drewna,
– rozpuszczalniki, środki czyszczące, substancje do wywabiania plam,
– aerozole, środki do dezynfekcji i dezynsekcji,
– środki ochrony roślin,
– odpady zawierające rtęć,
– baterie i akumulatory,
– zużyte kartridże i tonery,
– przepracowane oleje,
– przeterminowane lub tylko częściowo wykorzystane leki, bez opakowań i ulotek.

Trzeba je dostarczyć  do wyznaczonych punktów selektywnej zbiórki odpadów komunalnych, tzw. PSZOK -ów lub np. wybranych sklepów wielkopowierzchniowych. Natomiast przeterminowane leki można oddać w aptekach.

Oleje przepracowane są również zaliczone do odpadów niebezpiecznych. W wyniku procesu spalania paliwa silnikowego, a szczególnie benzyny silnikowej, jako jeden z procesów ubocznych przebiega także proces pirolizy węglowodorów, który powoduje powstawanie wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych, a w tym także benzo(a) pirenu, któremu badania biologiczne i medyczne przypisują własności rakotwórcze. W czasie pracy silnika następują zmiany nie tylko w części węglowodorowej danego oleju smarowego. Zmianom ulegają przede wszystkim dodatki uszlachetniające – zmiany te powodują przejście do innej struktury chemicznej i fizycznej. W ogólnym ujęciu zmiany te prowadzą do destrukcji cząsteczek, jak i przejście do substancji prostych. Powstają węglany wapnia, magnezu i baru. Powstają siarczki, tiofosforany, tlenki metali, a także bardziej złożone substancje, będące wynikiem działania chemicznego substancji nieorganicznych na produkty destrukcji węglowodorów.
Uwarunkowania w zakresie postępowania z odpadami powstającymi w związku z eksploatacją pojazdów mechanicznych, jak również urządzeń przemysłowych, w których wykorzystywane są oleje mineralne (sprężarki, transformatory, turbiny elektryczne i inne) daleka jest od właściwej, zwłaszcza odnośnie stosowanych metod ich usuwania i unieszkodliwiania.
Pozbywanie się olejów przepracowanych, poprzez wylewanie ich wprost do otoczenia, stanowi wielkie zagrożenie dla środowiska i zdrowia ludzi i zwierząt.
W wyniku tych działań do wód, gleb i powietrza dostają się związki chemiczne, które ulegają całkowitej lub częściowej degradacji, tworząc niekiedy zanieczyszczenia wtórne, często bardziej toksyczne od pierwotnych. Jedno z największych zagrożeń środowiska naturalnego stanowią substancje ropopochodne. Należą one do zanieczyszczeń antropogenicznych, mimo iż ropa naftowa jest substancją naturalną. Spośród węglowodorów ropopochodnych WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) oraz EC (Wspólnota Europejska) jako najbardziej toksyczne i rakotwórcze wymieniają na pierwszym miejscu BTEX. Są to wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne: benzen, toluen, etylobenzen, o-ksylen, m-ksylen, p-ksylen. Głównymi drogami wnikania związków organicznych do organizmu ludzkiego są drogi oddechowe, przewód pokarmowy oraz skóra. W zależności od czasu ekspozycji i dawki substancji toksycznej wystąpić mogą dwa rodzaje efektów zdrowotnych: chroniczne (w tym rak), oraz efekty ostre (począwszy od bólu głowy do śmierci włącznie). Względy ekologiczne nakazują więc zbieranie olejów przepracowanych oraz ich kontrolowaną utylizację w sposób jak najmniej szkodliwy dla środowiska naturalnego. Najbardziej racjonalną formą unieszkodliwiania olejów przepracowanych jest ich przemysłowe zagospodarowanie.
Rozróżnia się następujące sposoby wykorzystania olejów przepracowanych — odpadowych:
- proces oczyszczania – polega na przywróceniu olejom ich pierwotnych właściwości poprzez filtrację, wirowanie, odparowanie pod próżnią, w celu ich późniejszego zastosowania zgodnie z pierwotnym przeznaczeniem lub jako środka smarowego niższej klasy jakościowej,
- (re-rafinacja; https://eurobac.pl/kontakt) - odpowiednie przetworzenie fizyko-chemiczne i pozyskanie z olejów odpadowych surowców petrochemicznych, które mogą być użyte do produkcji nowych olejów smarowych lub np. lekkich olejów opałowych,
- ponowna obróbka- usunięcie z olejów przepracowanych zanieczyszczeń mechanicznych i wody dla uzyskania komponentu paliwowego o jakości zgodnej ze specyfikacją paliwa zastępczego,
- recykling — zastosowanie olejów zużytych jako surowca w rafinerii lub współpracującej z rafinerią instalacji w celu produkcji wysokiej klasy paliw, lub olejów bazowych.
- użycie olejów wprost jako paliwo.
Poprawnym sposobem zagospodarowania olejów przepracowanych jest ich re-rafinacja. Proces ten nie stwarza zagrożenia dla środowiska naturalnego oraz pozwala na otrzymanie olejów silnikowych po kosztach niższych, niż drogą klasyczną z ropy naftowej.
Istnieje również możliwość wykorzystania olejów odpadowych jako paliwo przeznaczone do opalania pieców kotłowych w celu odzysku ich energii cieplnej. Ten sposób utylizacji charakteryzuje się niskimi kosztami, ale stwarza znaczne zagrożenie dla środowiska naturalnego, zwłaszcza gdy oleje spala się w nieodpowiednich to tego celu piecach. Z tego względu, często wykorzystuje się oleje przepracowane jako paliwo dodatkowe, w mieszaninie ze zlewkami pochodzenia organicznego, takimi jak rozpuszczalniki, farby, dodatki myjące.
Oleje odpadowe, nienadające się ze względu na stopień ich zanieczyszczenia do regeneracji lub re-rafinacji mogą być dozowane na linii odpadów komunalnych i spalane wraz z nimi w instalacjach do spalania odpadów komunalnych. Duże ilości olejów przepracowanych zużywa się także jako paliwo w cementowniach. Uwalniane w procesie spalania metale ciężkie są wiązane w cemencie i nie stanowią zagrożenia dla środowiska naturalnego.